1. CÁC ĐẶC ĐIỂM NỔI BẬT

+ Rễ cái dưa hấu là một trục chung quanh và có những rễ phụ mọc ngang.

+ Lá cây dưa hấu có lông ở gần mặt dưới, mang bởi 1 cuống dài 5 đến 15 cm được bao phủ bởi lông tơ nhất là những lá non. Phiến lá dưa hấu xanh tươi, có dạng hình bầu dục, đơn và mọc cách, dài khoảng 10 - 15 cm, rộng 7 - 12 cm. 

+ Bìa lá cắt, không đều. Những gân phụ 2 bên gân chánh là những phân đoạn khác nhau. Cả hai mặt trên dưới sần suồi.

+ Tua cuốn dưa hấu: Do sự biến dạng của lá mà có những tua cuốn này giúp lá thích ứng, bám và leo lên trên các đài vật khác nhau.

+ Hoa dưa hấu có màu vàng, mọc ở nách lá. Hoa được mang bởi một cuống hoa dài 15 - 20 cm, cũng được bao phủ những lông tơ trắng. Hoa đực và hoa cái cùng trên một cái.

+ Hoa đực: đài hoa dính dạng hình chuông, lá đài 5, cánh hoa 5 hình bầu dục, dài khoảng 4 cm vàng, đầu nhọn, tiểu nhụy 3, bao phấn hình chữ S, có lông mịn.

+ Hoa cái: những cánh hoa gắn vào ở đỉnh bầu noản 1 buồng dạng hình cầu.

+ Quả dưa hấu rất to và có hình đa dạng, có quả hình cầu, có quả hình giống quả trứng. Đường kính của quả dưa hấu dài 15 - 25 cm.

+ Ruột quả dưa hấu màu đỏ, có quả màu vàng, và bên trong ruột có nhiều hạt dẹp màu nâu hoặc đen.

+ Hạt dưa hấu: Hạt hình trứng ngược, dài 10 mm rộng 5 mm, dày 2 mm. Lúc trưởng thành vỏ hạt mịn láng trắng hoặc nâu.

2. XUẤT XỨ VÀ MÙA VỤ

+ Xuất xứ: Việt Nam.

+ Mùa vụ:

- Dưa hấu là loại cây dễ trồng và có thể sinh trưởng, phát triển quanh năm. Thông thường, dưa hấu được trồng trong 3 vụ sau:

= Vụ sớm: Gieo trồng vào tháng 10 dương lịch và thu hoạch vào dịp Noel.

= Vụ chính: Gieo trồng tháng 11 dương lịch và thu hoạch vào dịp tết Nguyên Đán.

= Vụ hè: Gieo trồng vào tháng 02 - 05 dương lịch.

3. DINH DƯỠNG VÀ SỨC KHỎE

+ Calo và năng lượng:

- Dưa hấu cung cấp một lượng vừa phải năng lượng. Nước chiếm phần lớn trọng lượng của dưa hấu (hơn 90% trọng lượng), chính vì vậy mà hàm lượng Calo trong dưa hấu tương đối thấp.

- Dưa hấu được coi là một món ăn cực kỳ lý tưởng dành cho những người ăn kiêng hoặc muốn giảm cân.

+ Hàm lượng Hydrocarbon:

- Phần lớn lượng Calo của dưa hấu xuất phát từ hàm lượng đường bên trong chúng. Dưa hấu chứa khoảng 7,5 g Hydrocarbon trên 100 g.

- Phần lớn hàm lượng đường trong dưa hấu là đường Fructozơ – một loại đường trái cây tự nhiên, cung cấp vị ngọt cho loại quả này.

- Ngoài ra, dưa hấu chứa một lượng ít chất xơ, chất Hydrocarbon không tiêu hóa giúp thúc đẩy sự vận hành của hệ thống tiêu hóa. Cứ 100g dưa hấu sẽ cung cấp 0,4g chất xơ cho cơ thể.

+ Hàm lượng Vitamin và Khoáng chất:

- Dưa hấu cũng chứa một số Vitamin và Khoáng chất thiết yếu cho cơ thể con người như Vitamin A, C và các khoáng chất cần thiết như Kali. Vitamin A giúp thị lực tinh anh hơn, cả hai loại vitamin A và C đều giúp làn da và mái tóc khỏe mạnh.

- Bên cạnh đó, Kali giúp điều chỉnh huyết áp, ngăn ngừa tăng huyết áp và một yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim. Ăn nhiều dưa hấu cùng với các thực phẩm bổ dưỡng khác sẽ giúp cung cấp cho cơ thể các khoáng chất và vitamin cần thiết để duy trì sức khỏe của bạn.

+ Các chất dinh dưỡng khác:

- Trong dưa hấu có Lycopene, một loại hợp chất dinh dưỡng có lợi làm cho ruột dưa hấu có màu hồng đỏ. Lycopene hoạt động như một chất chống ô-xy hóa trong cơ thể.

- Theo một nghiên cứu của Đại học Bang Florida, một chế độ ăn giàu chất Lycopene có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim, ung thư tuyến tiền liệt, ung thư da, ung thư cổ tử cung, phổi và bàng quang.

- Dưa hấu là một trong những thực phẩm giàu chất Lycopene nhất, do đó hãy ăn dưa hấu thường xuyên để giúp duy trì sức khỏe của bạn thật tốt nhé!

4. SỬ DỤNG VÀ BẢO QUẢN

+ Quả dưa hấu thường được sử dụng để làm sinh tố, món tráng miệng, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Ngoài ra, hạt quả sau khi dùng xong cũng có thể dùng làm thuốc chữa bệnh rất tốt.

+ Cách dùng hạt dưa hấu chữa bệnh:

- Hạt dưa hấu có nhiều công dụng mà không phải ai cũng biết. Người dùng sau khi ăn không nên vứt hạt đi mà có thể giữ lại để chữa bệnh.

- Lấy từ 20 - 30 hạt dưa, xay rồi đun với 2 lít nước trong khoảng 15 phút. Người bệnh uống 2 ngày.

+ Bảo quản dưa hấu sau thu hoạch bằng cách làm lạnh:

- Bảo quản dưa hấu ban đầu việc làm lạnh dưa hấu sau khi thu hoạch giúp dưa giữ được độ tươi ngon lâu hơn. Nếu sau thu hoạch mà trì hoãn thời gian làm lạnh thì có thể làm giảm chất lượng của dưa hấu.

+ 2 phương pháp làm lạnh dưa hấu sau thu hoạch thông dụng:

• Làm lạnh trực tiếp tại ruộng dưa: đơn giản, ít tốn chi phí, chỉ cần để dưa ngoài ruộng một đêm, và đưa dưa vào kho hoặc xe vào buổi sáng sớm ngày hôm sau.
• Làm lạnh bằng quạt gió.

+ Bảo quản dưa hấu trong thời gian chứa ở kho:

- Nếu dưa hấu sau khi làm lạnh không trực tiếp đem lên xe thì người ta sẽ phải lưu trữ tại kho dưa. Có thể sử dụng phương pháp đơn giản sau đây để bảo quản:

• Chọn một phòng kho trống, vắng người, có điều kiện mát mẻ, thoáng gió.
• Dọn sạch sẽ, khử trùng tiêu độc, sau đó trải một lớp rơm mỏng để xếp dưa lên trên (khoảng 2 – 3 lớp).
• Giữa phòng chứa dành một lối đi nhỏ khoảng 1 m để thuận lợi kiểm tra trong quá trình bảo quản.
• Đặt giá kim loại để có thể tích trữ thêm dưa. Chú ý nên căn cứ vào số lượng tích trữ để xếp dưa hợp lý, mỗi tầng chỉ đặt một hàng dưa, không để dưa cọ xát vào nhau, dưới thân quả nên lót một lớp rơm. Nên đặt mặt bụng quả dưa hướng xuống dưới, lưng quả hướng lên trên.
• Ban ngày: Đóng hết cửa, hạn chế ra vào để tránh không khí nóng vào kho bảo quản dưa hấu.
• Ban đêm: Mở hết cửa để thông gió, nhiệt độ thích hợp nhất khoảng < 15°C, độ ẩm khoảng 80%.

+ Phương pháp này giúp chất lượng và độ tươi ngon của dưa hấu sau 1 tháng cũng không kém lúc mới hái.

+ Sử dụng cát để bảo quản dưa:

- Phương pháp này cũng khá đơn giản và dễ thực hiện, các bước như sau:

• Chọn nhà kho sạch sẽ, thoáng mát và đã khử trùng.
• Trải một lớp cát khô dày khoảng 6 – 10 cm (cát đã qua khử trùng tiêu độc).
• Chú ý: Lúc thu hoạch dưa nên để lại cuống dây (dài tầm 3 đốt dây leo, mỗi đốt để lại một lá).
• Dưa nên khử trùng bề mặt bằng 1000 mg/l Jiaji tuobujin và để khô.
• Xếp dưa lên trên cát, mỗi quả cách nhau tầm 2 cm.
• Phủ một lớp cát dày khoảng 5 cm lên trên dưa.
• Để 3 chiếc lá dưa lộ ra ngoài để hấp thu chất dinh dưỡng.

+ Sử dụng phương pháp này phải tránh gây tổn thương cho dưa, nếu không sẽ không được như kết quả mong muốn. Phương pháp bảo quản bằng cát có thể giữ dưa tươi được khoảng trên 1 tháng.